ÓMARKVISS FÍNSTILLING GREIÐSLUJÖFNUNAR

Viðskiptaráðuneytið hefur nú gert samninga við fjármálastofnanir um aðlögun greiðslubyrði að tekjum heimilanna með því að miða við greiðslujöfnunarvísitölu

Af þessu segir í frétt Mbl.is í gær:     

Markmið samkomulagsins er að tryggja þau áform ríkisstjórnarinnar, að lækka greiðslubyrði á  myntkörfulánum þannig að lántakendur geti staðið í skilum, án þess þó að grípa til afskrifta úr bankakerfinu og/eða verulegs kostnaðar úr ríkissjóði. Þetta eru svipuð úrræði og eru í boði fyrir lántakendur verðtryggðra fasteignalána og því sanngirni gætt á milli lántakenda eins og kostur er, en þó er tekið sérstakt tillit til óvenjulegra aðstæðna gengistryggðra lána.

Lántaki gerir samning við lánveitanda um að greiða af gengistryggðu veðláni miðað við framreiknað greiðslumark, sem miðast við afborgun af höfuðstól og vexti sbr. greiðslubyrði lántaka eins og hún var 2. maí 2008 (hafi lánið verið tekið fyrir þann tíma en hafi lánið verið tekið eftir 2. maí 2008 miðast greiðslumarkið við fyrsta reglulega gjalddaga eftir lántöku).

Mismunur þess sem lántaki greiðir samkvæmt greiðslujöfnun og þess sem hann hefði átt að greiða samkvæmt láninu færist til hækkunar á höfuðstól skuldarinnar og við bætast gjalddagar á upprunalegt lán og lengja þannig lánstímann. (http://www.mbl.is/mm/frettir/innlent/2009/04/08/ibudalan_i_greidslujofnun/)

Tilgangur þessa samkomulags og laganna frá því í Nóvember er góðra gjalda verður, þau miða að því að jafna greiðslubyrði af verðtryggðum og gengistryggðum lánum einstaklinga með því að leitast við að greiðslubyrði lána verði í takt við launabreytingar en ekki misgengi viðmiðunarvísitölu eða gengisbreytinga eftir atvikum, raunar eins og lagt hefur verið til á þessu bloggi. Allt gott og blessað. Það sem veldur hins vegar vangaveltum er aðferðin við að meta greiðslugetu heimilanna, þ.e. greiðslujöfnunarvísitalan.

Um greiðslujöfnunarvísitölu segir á vef Hagstofu Íslands :  

Hagstofa Íslands birtir nú útreikning á greiðslujöfnunarvísitölu samkvæmt lögum „um breytingu á lögum nr. 63/1985, um greiðslujöfnun fasteignaveðlána til einstaklinga, með síðari breytingum", sem samþykkt voru á Alþingi 17. nóvember 2008. Samkvæmt 6. gr. laganna skal greiðslujöfnunarvísitalan vera „samsett af launavísitölu, sbr. lög um launavísitölu, sem vegin er með atvinnustigi", en þar er átt við „hlutfall sem miðast við 100% að frádregnu atvinnuleysi í hlutfalli af vinnuafli í viðkomandi mánuði samkvæmt uppgjöri Vinnumálastofnunar".

Útreikningsaðferðir við greiðslujöfnunarvísitölu eru því ákvarðaðar í lögunum en ekki af Hagstofu Íslands. Ennfremur er þar kveðið á um hvaða gögn skuli notuð við útreikninginn. Vísað er á vef Vinnumálastofnunar varðandi fyrirspurnir um skilgreiningar og aðferðir við útreikning á atvinnustigi. Upplýsingar um aðferðir við útreikning launavísitölu er að finna á vef Hagstofu Íslands. Öðrum fyrirspurnum um vísitöluna er vísað til félags- og tryggingamálaráðuneytis.  (http://www.hagstofa.is/Pages/95?NewsID=4133)

 

Í lögum 63/1985 með síðari breytingum, segir ennfremur um greiðslujöfnunarvísitölu.

6. gr.

     6. gr. laganna orðast svo:
     Með greiðslujöfnunarvísitölu sem beitt er við framreikning greiðslumarks, sbr. 5. gr., er átt við sérstaka vísitölu sem Hagstofa Íslands reiknar og birtir mánaðarlega. Skal hún vera samsett af launavísitölu, sbr. lög um launavísitölu, sem vegin er með atvinnustigi. Við útreikning greiðslujöfnunarvísitölu skal launavísitala sú sem Hagstofan birtir í mánuði hverjum vegin með atvinnustigi sama mánaðar og skal hún gilda við útreikning greiðslumarks lána. Með atvinnustigi í mánuði er átt við hlutfall sem miðast við 100% að frádregnu atvinnuleysi í hlutfalli af vinnuafli í viðkomandi mánuði samkvæmt uppgjöri Vinnumálastofnunar.

7. gr.

     Á eftir 6. gr. laganna kemur ný grein sem orðast svo:
     Ráðherra getur með reglugerð kveðið nánar á um framkvæmd greiðslujöfnunar verðtryggðra fasteignaveðlána samkvæmt lögum þessum. Ráðherra getur í reglugerðinni m.a. kveðið á um það að ósk lántakanda um greiðslujöfnun þurfi að hafa borist lánveitanda með eðlilegum fyrirvara fyrir næsta gjalddaga.(http://www.althingi.is/altext/136/s/0203.html)

Forsendur greiðslujöfnunarvísitölu eru óljósar og langsóttar og ráðherra getur hrært í þeim eftir geðþótta. Látum það þó liggja á milli hluta í bili þar sem líklegt er að hefð skapist um útreikninginn.

Greiðslujöfnunarvísitalan sem mælikvarði á greiðslugetu heimilanna er óraunsær. Það yrði hrein tilviljun ef þróun launa eins heimilis á Íslandi, hvað þá fleiri, fylgdi þróun þessarar greiðslujöfnunarvísitölu. Nær væri og eðlilegra að tengja greiðslubyrði lánanna launum og greiðslugetu heimilanna hvers og eins, til að ná markmiðum um aðlögun greiðslubyrði að greiðslugetu eins og talað var um í aðdraganda laganna og þessa nýja samkomulags.

Manni sýnist þessi fínstillingartilraun stjórnvalda missa marks og ekki þjóna þeim tilgangi sem að var stefnt, vegna aðferðarfræðinnar.     

 

Athugasemdir

[Hólmsteinn (IP-tala skráð) 12.4.2009 kl. 12:30]

Sæll Þorsteinn, og gleðilega páska.

Varðandi það sem þú kallar "ómarkvissa fínstillingu greiðslujöfnunar" þá verð ég að vera þér algerlega ósammála.

Hvers vegna ég er þér ósammála er það sjónarhorn sem þú notar þ.e. þú ert að horfa á aðgerðirnar út frá hagsmunum og réttindum hins almenna borgara.

Allar aðgerðir þessarar (og fyrri) ríkisstjórnar miðast við að viðhalda kerfinu, forsenda þess er að tryggja að nægjanlegur fjöldi einstklinga moki þangað inn drýgsta hluta afraksturs síns daglega erfiðis.

Bankakerfið er ekki "Solvent Banking" heldur "Debt Banking" það er að eignasöfnin byggjast ekki á verðmæti þeirra fasteigna eða veða sem standa til tryggingar útlana heldur greiðslugeta og greiðsluvilji þeirra nafna sem standa á skuldabrefunun eru hin raunverulegu eignasöfn bankanna.

Hvort sem okkur líkar betur eða verr þá verðum við að viðurkenna að sjórnvöldum og bönkunum hefur tekist alveg ágætlega við að koma fram með "lausnir" sem þjóna og viðhalda kerfinu sem hefur verið yfirlýst markmið stjórnvalda frá fyrsta degi bankahrunsins. 

Aftur á móti þá get ég verið sammála þér út frá húmanistísku sjónarmiði manngildis og réttar einstaklinga til sæmandi lífs að aðgerðir séu ómarkvissar.

Gleymum því ekki að við búum í þjóðfélagi þar sem auðgildi er sett ofar manngildi.

Kveðja Hólmsteinn 

[Þorsteinn Guðnason, 12.4.2009 kl. 17:12]

Þakka þér fyrir athugasemdina Hólmsteinn. Já, ég geng út frá hagsmunum hins almenna borgara, með því að leggja til að greiðslubyrði sé löguð að greiðslugetu heimilanna en sé ekki miðuð við greiðslujöfnunarvísitölu sem er óþarft kerfislægt hnoð, sem eins og þú bendir á gæti verið tilgangur stjórnvalda í sjálfu sér. Ég fæ ekki betur séð Hólmsteinn, eftir að hafa lesið yfir athugasemd þína og þegar grannt er skoðað, að við gætum náð sáttum og orðið sammála um þetta mál.